Miesiąc: październik 2024

Walcownia Cynku w Szopienicach ma niezwykle bogatą i złożoną historię, sięgającą początków XX wieku. Zakład rozpoczął działalność w 1904 roku jako część dużego kompleksu hutniczego, będącego własnością koncernu Georg von Giesches Erben A.G. Był to czas intensywnego rozwoju przemysłu w regionie Górnego Śląska, gdzie hutnictwo i górnictwo stanowiły fundament gospodarki.

Wraz ze zmianami geopolitycznymi po I wojnie światowej, które przyniosły przyłączenie części Górnego Śląska do Polski, nastąpiły również zmiany własnościowe. Koncern Gieschego, który dotąd zarządzał Walcownią, postanowił sprzedać swoje udziały inwestorom zza oceanu. To posunięcie doprowadziło do powstania Silesian-American Corporation, holdingu z udziałem amerykańskiego kapitału. Mimo to, gdy w 1939 roku Niemcy zajęli Śląsk, spadkobiercy Gieschego dążyli do odzyskania swoich wpływów w regionie. Cel ten osiągnęli w 1942 roku, przejmując ponownie kontrolę nad zakładami, w tym nad Walcownią Cynku.

Po zakończeniu II wojny światowej nastał czas wielkich zmian gospodarczych w Polsce. W ramach szeroko zakrojonych procesów nacjonalizacyjnych, które objęły przemysł w całym kraju, Walcownia Cynku oraz pozostałe zakłady należące do spółki Giesche zostały znacjonalizowane. Przez wiele dekad zakład funkcjonował jako kluczowa część polskiego przemysłu hutniczego. Jednakże zmiany gospodarcze na przełomie lat 90. i 2000. doprowadziły do stopniowej prywatyzacji wielu przedsiębiorstw, w tym także Walcowni.

Mimo, że od 2000 roku większość udziałów Walcowni przeszła w ręce prywatne, już dwa lata później zakład ostatecznie zakończył produkcję. Był to moment, w którym przemysłowe dziedzictwo tego miejsca mogło zniknąć z mapy regionu, ocalało jednak dzięki zaangażowaniu byłych pracowników. W 2013 roku Walcownia została przekazana pod zarząd Fundacji Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego Śląska, która podjęła się ochrony i rewitalizacji obiektu. Dziś Fundacja tworzy tu Muzeum Hutnictwa Cynku WALCOWNIA, w którym zachowane zostały oryginalne maszyny i wyposażenie, a zwiedzający mają unikalną okazję poznać historię produkcji cynku w tym wyjątkowym miejscu.

Nasze muzeum w Katowicach to nie tylko hołd dla przemysłowego dziedzictwa Śląska, ale także centrum edukacyjne, które przypomina o bogatej historii regionu oraz wpływie przemysłu na jego rozwój. Dzięki staraniom Fundacji i lokalnej społeczności, Muzeum Hutnictwa Cynku WALCOWNIA w Katowicach  staje się miejscem, które łączy przeszłość z teraźniejszością, oferując odwiedzającym fascynującą podróż w czasie, do epoki, kiedy hutnictwo dominowało na Śląsku.

Iga Rentel-Konopka

Ruston & Hornsby to brytyjska firma założona w 1918 roku, powstała z połączenia Ruston, Proctor & Company oraz Richard Hornsby & Sons. Obie te firmy miały już doświadczenie w produkcji maszyn przemysłowych i rolniczych, a po połączeniu skupiły się na rozwijaniu innowacyjnych napędów spalinowych, które szybko stały się ich głównym produktem.

Największą sławę przyniosły firmie silniki wysokoprężne, które zyskały uznanie na całym świecie dzięki swojej niezawodności i wytrzymałości. Ruston & Hornsby specjalizowała się w produkcji silników diesla, które znajdowały zastosowanie w różnych sektorach: od przemysłu, przez rolnictwo, aż po transport kolejowy.

Silniki te napędzały generatory prądu, maszyny budowlane oraz mniejsze statki, a także stały się sercem lokomotyw przemysłowych, które firma również produkowała. Dzięki ich zaawansowanej technologii, Ruston & Hornsby przyczyniła się do modernizacji wielu zakładów przemysłowych, szczególnie w latach 30. i 40. XX wieku.

Choć firma Ruston & Hornsby została przejęta przez innych producentów w latach 60., jej wkład w rozwój technologii silników spalinowych jest nieoceniony. Silniki Rustona są do dziś cenione przez kolekcjonerów i entuzjastów starych maszyn za solidne wykonanie i prostą konstrukcję, która wytrzymała próbę czasu. Ruston & Hornsby pozostawiła po sobie dziedzictwo innowacyjnych rozwiązań, które miały istotny wpływ na rozwój brytyjskiej i światowej inżynierii.W Muzeum Hutnictwa Cynku WALCOWNIA w Katowicach znajduje się imponująca kolekcja zabytkowych silników spalinowych, które odzwierciedlają rozwój technologii na przestrzeni dekad. Wśród zgromadzonych eksponatów można znaleźć również zabytkowe silniki marki Ruston & Hornsby, które są przykładem brytyjskiej inżynierii.

Iga Rentel-Konopka

Podczas standardowego oprowadzania po Walcowni będziemy się pochylać nad historią „bandy Hanysa Stolorza” – szajki grasującej w okolicach Szopienic na początku lat 20 XX w. Oprócz tego przyjrzymy się również najbardziej drastycznym wypadkom i incydentom które przytrafiły się pracownikom naszej Walcowni – szeroko przybliżymy również temat ołowicy i jej skutków. Oprowadzanie odbywać się będzie przy zgaszonym świetle, w mrocznej, tajemniczej poprzemysłowej aurze. Na sam koniec oprowadzania uruchomiona zostanie walcarka wykańczająca wraz z kołem zamachowym. Prócz tego wiele innych, niekoniecznie „przyjemnych” niespodzianek. 

2.11.2024 r. | 20:00

Cynk znany był Rzymianom i Chińczykom od czasów starożytnych, jednak przez wieki był stosowany głównie jako składowa mosiądzu, a nie w czystej postaci. Dopiero w XIV wieku w Indiach i Chinach opracowano metodę uzyskiwania czystego cynku, wykorzystując do tego celu gliniane tygle, co pozwalało na skuteczne oddzielenie cynku od rudy.

Cynk trafił do Europy na przełomie XV i XVI wieku, początkowo pod nazwą „cyny indyjskiej”.  Prawdziwa rewolucja w produkcji cynku nastąpiła jednak w XVIII wieku. W 1743 roku William Champion założył w Bristolu pierwszą na kontynencie europejskim hutę cynku. Jego innowacyjna metoda polegała na użyciu zamkniętych tygli, w których ruda cynku była podgrzewana do temperatury 1000°C, a powstająca para cynkowa była skraplana, co umożliwiało uzyskanie około 400 kg cynku dziennie.

Cynkowa rewolucja nie ominęła Górnego Śląska, gdzie hutnictwo cynku zaczęło rozwijać się dynamicznie na początku XIX wieku. Kluczową postacią był Johann Christian Ruberg, który wprowadził innowacyjną metodę destylacji cynku, znaną jako „metoda śląska”.

Pod koniec XIX wieku technologia wytopu cynku ewoluowała, wprowadzając bardziej zaawansowane piece destylacyjne nazywane śląsko-belgijskimi. Piece te pozwalały na umieszczenie mufli na trzech kondygnacjach, co znacznie zwiększało wydajność produkcji.

O czasach świetności hutnictwa cynku na Górnym Śląsku i jego kluczowej roli w rozwoju regionu dowiecie się więcej, odwiedzając Muzeum Hutnictwa Cynku Walcownia w Katowicach. Muzeum, poprzez bogate zbiory i autentyczne eksponaty, przenosi zwiedzających w epokę, gdy Górny Śląsk był centrum europejskiej produkcji cynku.

Iga Rentel-Konopka